Zo komt de prijs van afvalverwerking tot stand

Als afvalinzamelaar en -verwerker én leverancier van secundaire grondstoffen heeft Renewi een bijzonder en complex bedrijfsmodel. Zowel aan de voor- als aan de achterkant zitten immers kosten en baten. Die moeten zorgvuldig tegen elkaar afgewogen worden en zijn afhankelijk van allerlei interne en externe factoren. De prijs van afvalverwerking verschilt dan ook per jaar en in 2021 stijgt die met gemiddeld 3,5 procent. 

“Het is een dynamische business en een bijzonder volatiele markt. De overheid die een CO2-taks aankondigt, Donald Trump die wat tweet waardoor de staalprijzen onder druk staan[SS1] , de coronapandemie die alles op zijn kop zet…[SS2]     En ondertussen werken we hard aan een duurzamere, veiligere en uiteindelijk circulaire bedrijfsvoering. Dat heeft allemaal invloed op onze prijsindexatie,” trapt Meindertjan Botman, directeur van Renewi Commercial Waste af.

Brandveiligheid verhogen

De factoren die de prijs van afvalverwerking bepalen, waren in 2020 grofweg in te delen in drie groepen: ontwikkelingen binnen Renewi, (geo)politieke ontwikkelingen en (uniek aan het afgelopen jaar) de coronapandemie. Binnen de eigen bedrijfsvoering hebben die verschillende zaken invloed op de prijsindexatie.

Zo is brandveiligheid een belangrijk onderwerp voor Renewi. Vooral matrassen en batterijen maken dat soms tot een lastig verhaal. Bij matrassen is de kans namelijk groot dat ze gaan broeien en batterijen kunnen vonken veroorzaken. “Dat zijn echte stoorstromen”, aldus Botman. “Als je de veiligheid op orde wilt hebben, moet je daar dus wat mee.” Dat doet Renewi op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door te investeren in betere detectie- en blussystemen en de opleiding van medewerkers.

“Maar in plaats van het probleem te verhelpen als het zich voordoet, kunnen we natuurlijk ook proberen om het te voorkomen”, zegt Botman. “Bijvoorbeeld door de burger informeren over wat wel en niet in de afvalcontainer kan. Of door in te zetten op andere verwerkingsmogelijkheden.” Zo nam Renewi een aandeel van 32 procent in RetourMatras; een bedrijf dat een matras binnen 57 seconden kan ontleden tot zijn componenten (hout, ijzer, stof en schuim), om die vervolgens klaar te maken voor hergebruik. Door de investering van Renewi kan RetourMatras zijn recyclingcapaciteit uitbreiden, belanden er daardoor minder matrassen bij het afval en neemt het brandgevaar dus af.

Emissievrije afvalinzameling en recycling

Renewi zette het afgelopen jaar daarnaast fors in op emissievrije afvalinzameling. “Duurzaamheid staat hoog op onze agenda en dat gaat verder dan het verhogen van onze recyclingpercentages. De klant verwacht ook dat het inzamelgedeelte duurzaam uitgevoerd wordt. Daarom bouwen we momenteel een emissievrij wagenpark op.”

Zo werd in 2020 bijvoorbeeld de eerste elektrische Volvo FE door Renewi in gebruik genomen én werd de eerste DAF FAN CF Electric besteld. Beide vrachtwagens stellen Renewi in staat om een deel van de afvalinzameling voortaan elektrisch uit te voeren. Dat is belangrijk, want de regulering omtrent emissies in binnensteden wordt steeds strenger. Botman: “Met het oog op zowel duurzaamheid als toekomstbestendigheid moeten we nú met emissievrij vervoer aan de slag. Daar hangt vooralsnog een hoger prijskaartje aan.”

Ondertussen investeert Renewi fors in recycling en circulariteit. De rijksoverheid wil immers dat Nederland in 2050 volledig circulair is en de afvalsector speelt een sleutelrol in het behalen van die doelstelling. De kwaliteit van sorteerlijnen moet bijvoorbeeld omhoog, zodat recyclingpercentages omhoogschieten en de secundaire grondstoffen die Renewi levert een hogere kwaliteit krijgen. “Daarnaast zetten we in op ketensamenwerkingen met partijen als Peelpioneers en Purified Metal Company, om de hoogwaardige recycling van specifieke afvalstromen te garanderen”, aldus Botman.

Maar Renewi kan dat niet alleen, benadrukt hij. Er ligt een belangrijke rol voor de overheid om het gebruik van secundaire grondstoffen te stimuleren. “Neem plastic: het was in het afgelopen jaar bijna onmogelijk om te concurreren met virgin materiaal vanwege de lage olieprijzen. Dat staat de transitie naar een circulaire economie in de weg. De overheid zou bedrijven kunnen verplichten tot het gebruik van een bepaald percentage secundaire grondstoffen in hun producten. Producenten moeten daarnaast gestimuleerd worden om producten te ontwikkelen die goed te recyclen zijn.”

Politieke besluiten en marktverschuivingen

Ook factoren waar Renewi geen invloed op heeft, spelen een belangrijke rol in de prijsindexatie. Als voorbeelden noemt Botman de sinds 2019 explosief gestegen afvalstoffenbelasting, de strenge eisen omtrent Zeer Zorgwekkende Stoffen en de invoering van de CO2-belasting.

Daarnaast hebben geopolitieke ontwikkelingen en verschuivingen op de markt direct invloed op het bedrijfsmodel. En last but not least liet ook de coronapandemie zijn sporen na in de afvalsector. In verschillende sectoren was sprake van een substantiële verschuiving in afvalstromen. Afvalstromen vanuit de horeca daalden drastisch, maar het volume van bouw- en sloopafval en gft nam juist toe. 

“De grootste verandering vond echter plaats op het gebied van medisch afval. Renewi kreeg immers te maken met corona-gerelateerd afval en dat vergde een compleet nieuwe methodiek van inzameling. Niet alleen nam de hoeveelheid medisch afval toe, het moest bijvoorbeeld ook in afvalzakken met dikker folie en in aparte containers ingezameld worden. Ziekenhuizen moesten daarnaast zorgvuldig geïnstrueerd worden over de aanlevering ervan,” geeft Botman aan.

Ook de verwerking van het afval leverde problemen op. Botman: “België sloot zijn grenzen voor corona-geïnfecteerd afval en de enige afvalverwerker in Nederland die dit type afval kan verwerken, raakte al snel vol. Hierdoor moesten wij halsoverkop toestemming krijgen van de overheid om dit afval tijdelijk zelf op te slaan.”

Dynamisch en complex

Tel alle bovenstaande factoren bij elkaar op en je snapt hoe complex de prijsindexatie van afvalverweking kan zijn. Het is dan ook niet verwonderlijk dat die elk jaar verschilt. “Aan de voor- en achterkant hebben we nu eenmaal verlies- en verdienmodellen. En die worden beïnvloed door de politiek, de wereldmarkt en onze eigen processen”, aldus Botman. “Die balans is erg dynamisch en complex. We willen immers een eerlijke prijs voor afvalverwerking neerzetten, voor alle betrokken partijen. Tegelijkertijd blijven we ons afvragen: hoe kunnen we het nog veiliger, duurzamer en uiteindelijk volledig circulair doen?”